Όταν το θέατρο παλεύει να ξανανθίσει μέσα σε μια δύσκολη και περίεργη συνθήκη.
ΕΠΙ ΣΚΗΝΗΣ γράφει η Κατερίνα Νικολάου / kfnikolaou@gmail.com
Περίπου 12 χρόνια πριν το τέλος της ζωής του, ο Ευγένιος Ο’Νηλ καταπιάστηκε με την ολοκλήρωση μιας σειράς έργων καθαρά αυτοβιογραφικών. Το ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα είναι ένα από αυτά, μαζί με τα Ο παγοπώλης έρχεται και Ένα φεγγάρι για τους καταραμένους. Ο Θανάσης Σαράντος επέλεξε μέσα στην οριακή συνθήκη της πανδημίας να καταπιαστεί με αυτό το δύσκολο, βαρύ και μεγάλο, βραβευμένο με Πούλιντζερ έργο που μιλά για την βαθιά ασθένεια που κρύβεται μέσα στις οικογένειες.
Το ταξίδι μιας μεγάλης μέρας τη νύχτα ουσιαστικά παρουσιάζει το τοξικό περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγάλωσε ο Ευγένιος Ο’Νηλ, εγώ, εσύ, όλοι μας. Πρόκειται για ένα έργο μάλλον αφιερωμένο στη μητέρα του Έλλα αλλά και την πιο μακροχρόνια σύντροφό του Καρλότα Μόντερει, γραμμένο με “δάκρυα και αίμα” όπως ο ίδιος αναφέρει. Μάλιστα φέρεται να της το πρόσφερε για την 12 επέτειό τους ως “φόρο τιμής στην αγάπη της” που τον βοήθησε να συγχωρήσει τους νεκρούς του. Οι ήρωες του έργο ταυτίζονται φυσικά με την οικογένεια του Ευγένιου Ο’Νηλ. Ο ηθοποιός πατέρας, που στο πλαίσιο της οικονομικής εξασφάλισης θυσιάζει το καλλιτεχνικό του όνειρο να γίνει Σαιξπηρικός ηθοποιός, η εθισμένη μητέρα, τα παιδιά που γεννιούνται στα δωμάτια ξενοδοχείων, ο άσωτος αλκοολικός αδερφός και ο ίδιος ο μικρός αδερφός, τελευταίο θύμα του οικογενειακού δράματος αφού αποτελεί τον τελευταίο καρπό μιας άρρωστης ψυχικά μητέρας.
Είναι μια μια οικιακή μάχη 16 ωρών σε μια αυγουστιάτικη μέρα. Η αγάπη και το μίσος παλεύουν καθημερινά μέσα στην οικογενειακή ζωή και ο Θανάσης Σαράντος παρουσιάζει την παράνοια αυτή σε πλήρη ανάπτυξη σε μια καλά ενορχηστρωμένη παράσταση. Η ζωή συνεχίζεται κάτω από την ομίχλη της καθημερινότητας και αναγκάζεται ο καθένας να συνεχίζει να ζει με αυτόν που τον έχει πληγώσει τόσο βαθιά, στο όνομα της οικογενειακής αγάπης! Αν αυτό δεν είναι ασφυκτικό, τότε τι είναι; Την ίδια ασφυξία -συμπυκνωμένη βέβαια χρονικά- που νιώθουν οι θεατές, παγιδευμένοι επί τρεις περίπου ώρες με μάσκες στις άβολες καρέκλες, μαγεμένοι ωστόσο από το τόσο οικείο δράμα που ξεδιπλώνει μπροστά τους ο σκηνοθέτης.
Το ταξίδι μιας μεγάλης μέρας τη νύχτα είναι ίσως κι ένα έργο πνιγμένο στην ενοχή απέναντι στα θηλυκά πρόσωπα της ζωής του συγγραφέα. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός πως τοποθετείται χρονικά αμέσως μετά με το διαζύγιό του από την πρώτη του γυναίκα Κάθλιν Τζένκινς με την οποία ο Ευγένιος Ο’Νηλ απέκτησε έναν γιο τον Ευγένιο τον Νεότερο. Ο συγγραφέας παλεύει με το πολλαπλό του είδωλο μέσα από τον πατέρα, τον μεγάλο γιο και τον ίδιο. Όλοι τους παιδιά που παλεύει να χειριστεί η μητέρα αν και όλοι νομίζουν πως αυτοί την περιθάλπουν λόγω του εθισμού της στη μορφίνη, ενώ είναι όλοι τους εθισμένοι στο αλκοόλ, τη μοιχεία και την αλαζονεία τους. Τα γυναικεία πρόσωπα του έργου είναι καταδικασμένα να εξυπηρετούν τις ανδρικές ανάγκες, άλλοτε επιτυχημένα και άλλοτε αποτυχημένα, η εθισμένη μητέρα, η μεθυσμένη υπηρέτρια, η κακή μαγείρισσα και η χοντρή πόρνη είναι τα γυναικεία πρόσωπα που αναφέρονται στο έργο.
Το σπίτι δεν έγινε ποτέ σπιτικό. Φτιαγμένο με φτηνά υλικά όπως παραπονιέται συχνά η Μαίρη Τάιρον, αποκτά μεταφυσικές ιδιότητες αντικατοπτρίζοντας την φαυλότητα των κατοίκων του. Ο Θανάσης Σαράντος για ακόμα μια φορά, παίζει έντονα με τα φώτα και τα σκοτάδια της σκηνής σε ωραία παιχνίδια με σκιές ειδικά στις σκηνές της μητέρας.
Στα ντεσού της παράστασης, οι πρόβες ξεκίνησαν με τον Τάκη Χρυσικάκο στον ρόλο του Τζέιμς Τάιρον, ωστόσο η ασθένειά του, οδήγησε τον σκηνοθέτη στη λύση της διπλής διανομής με τον Πέρη Μιχαηλίδη να φαίνεται απόλυτα ταιριαστός στον ρόλο του πατέρα. Ένας καμποτίνος που παλεύει να διασκεδάσει τις κακές στιγμές με το ψεύτικο γέλιο, που φτύνει το φαρμάκι του απέναντι στα παιδιά του με τον μανδύα της καλοσύνης και υποδύεται τον τρυφερό σύζυγο που όμως κρύβει πολλά μυστικά.
Η Βέρα Κρούσκα, πολύπειρη ηθοποιός, δίνει το προσωπικό της στοιχείο στον ρόλο της Μαίρης Τάιρον. Βαριά και παραιτημένη, αναπολεί τις λίγες στιγμές ευτυχίας που έζησε στο πλευρό του λαμπερού -στα μάτια της νεαρής κοπέλας – ηθοποιού πριν πέσει στη δυστυχισμένη μοίρα της συζύγου ενός ηθοποιού μόνιμα σε περιοδεία. Να γεννά μόνη, σε δωμάτια ξενοδοχείων, παιδιά που δεν θα ζήσουν ποτέ την οικογενειακή θαλπωρή.
Ο Θανάσης Σαράντος ως ηθοποιός ανεβάζει σε κάθε έργο τον πήχη και καθιστά το κοινό όλο και πιο άπληστο στις προσδοκίες του από τον ίδιο. Πίσω από το καλοβαλμένο παρουσιαστικό του Τζέιμι Τάιρον ξεδιπλώνει με σύστημα έναν σάπιο εσωτερικό κόσμο, ενός αγοριού που ποτέ δεν κατάφερε να ορθοποδήσει συναισθηματικά. Ο μονόλογός του συνταράσει με την αλήθεια του, ένας χείμαρρος συναισθημάτων όπως βγαίνει από τα χωρίς φίλτρο χείλη ενός μεθυσμένου.
Ο Χρήστος Διαμαντούδης στον ρόλο του Έντμοντ Τάιρον είναι επίσης μια υπέροχη έκπληξη του έργου, με μια καλά ζυγισμένη και καθοδηγημένη ερμηνεία, χωρίς τις υπερβολές που μας έχουν συνηθίσει οι Έλληνες ηθοποιοί.
Εξαιρετικά χαριτωμένη η Σταυριάνα Παπαδάκη στον ρόλο της υπηρέτριας, ευτυχώς μεταφέρει τα στοιχεία μιας θεατρικής υπηρέτριας χωρίς να πέφτει στα κλισέ που δυστυχώς βλέπουμε συχνά.
Το έργο στο σύνολό του είναι εξαιρετικά καλοδουλέμένο, όπως όλες οι δουλειές του τελειομανή Θανάση Σαράντου, και θα είχε σίγουρα πολύ καλύτερη τύχη σε μια κλειστή σκηνή.
Το «Ταξίδι μιας μεγάλης μέρας μέσα στη νύχτα», που προτείνει φέτος το καλοκαίρι το ΚΘΒΕ, σε σκηνοθεσία Θανάση Σαράντου, με τη Βέρα Κρούσκα και τον Πέρη Μιχαηλίδη, τον Θανάση Σαράντο, τον Χρήστο Διαμαντούδη και την Σταυριάνα Παπαδάκη ξεκίνησε από τη Θεσσαλονίκη για να περιοδεύσει, στον Πολύγυρο (17/7) της Χαλκιδικής, στη Βέροια (23/7), στην Κοζάνη (28/7), στα Γιαννιτσά (04/8), στις Συκιές Θεσσαλονίκης (20/8), στην Κομοτηνή (22/8), στην Αλεξανδρούπολη (25/8), στα Ιωάννινα (11/9) και να επιστρέψει και πάλι στη Μονή Λαζαριστών (αύλειος χώρος) (25 κ 26/9).
